Η κυβέρνηση ανακοίνωσε ένα φιλόδοξο σχέδιο 2,5 δισεκατομμυρίων ευρώ για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας και τη βιώσιμη διαχείριση των υδάτων. Στο ίδιο πλαίσιο, όμως, άνοιξε και η συζήτηση για αυξήσεις στα τιμολόγια του νερού — από μικρές επιβαρύνσεις λίγων ευρώ έως και εισηγήσεις για ανατιμήσεις της τάξης του 30%. Το ερώτημα που τίθεται είναι αν η αύξηση της τιμής του νερού αποτελεί πραγματικό εργαλείο εξοικονόμησης ή απλώς έναν ακόμη λογαριασμό που θα επιβαρύνει τα νοικοκυριά.
Τα επιχειρήματα της κυβέρνησης
Η κυβερνητική πλευρά επικαλείται την κλιματική κρίση, τη μείωση των αποθεμάτων στους ταμιευτήρες και την ανάγκη για επενδύσεις σε υποδομές. Όπως δήλωσε ο αρμόδιος υπουργός Σταύρος Παπασταύρου, «η Ελλάδα βρίσκεται σε υδατικό στρες» και πρέπει να εξασφαλίσει ότι θα έχει «όχι μόνο επαρκές αλλά και ποιοτικό νερό» στο μέλλον.
Η κυβέρνηση τονίζει πως το νερό θα παραμείνει δημόσιο αγαθό, αλλά ότι η τιμολόγησή του πρέπει να αντικατοπτρίζει το πραγματικό κόστος συντήρησης και ανανέωσης των υποδομών. Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΥΔΑΠ χρειάζεται νέα έσοδα για να χρηματοδοτήσει τα έργα που απαιτούνται ώστε να αποφευχθεί μια κρίση λειψυδρίας, ιδίως στην Αττική.
Οι αντιδράσεις της αντιπολίτευσης
Τα κόμματα της αντιπολίτευσης βλέπουν διαφορετικά το ζήτημα.
Ο ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία κατηγορεί την κυβέρνηση ότι «ντύνει με περιβαλλοντικά επιχειρήματα μια καθαρά εισπρακτική πολιτική» και πως «το νερό δεν μπορεί να γίνει πολυτέλεια».
Το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ μιλά για «μετατροπή της λειψυδρίας σε κοινωνική αδικία», επισημαίνοντας ότι η αύξηση στους λογαριασμούς δεν συνοδεύεται από σαφές σχέδιο κοινωνικής προστασίας.
Το ΚΚΕ πηγαίνει ένα βήμα παραπέρα, υποστηρίζοντας ότι το σχέδιο οδηγεί στην «εμπορευματοποίηση του νερού» και ότι η κυβέρνηση προετοιμάζει έμμεσα το έδαφος για ιδιωτικοποιήσεις.
Κοινός παρονομαστής των αντιδράσεων είναι η ανησυχία πως η αύξηση δεν θα λειτουργήσει ως κίνητρο εξοικονόμησης αλλά ως τιμωρία για τους καταναλωτές — ιδίως τους οικονομικά ασθενέστερους.
Βοηθάει πράγματι μια αύξηση τιμής στην εξοικονόμηση νερού;
Τα διεθνή παραδείγματα δείχνουν ότι η σχέση μεταξύ τιμής και κατανάλωσης νερού δεν είναι τόσο απλή.
Σε νοικοκυριά με βασική κατανάλωση, η ζήτηση είναι σχεδόν «ανελαστική»: οι άνθρωποι χρειάζονται νερό για βασικές ανάγκες, ανεξάρτητα από την τιμή. Αντίθετα, η πραγματική εξοικονόμηση προκύπτει από εκσυγχρονισμό των δικτύων, έλεγχο διαρροών και εκπαίδευση των πολιτών.
Στην Ελλάδα, το 25-30% του νερού χάνεται λόγω διαρροών στα δίκτυα. Αν δεν αντιμετωπιστεί αυτό, η αύξηση των τιμολογίων μοιάζει περισσότερο με «λύση στα χαρτιά».
Πού συναντώνται οι δύο πλευρές
Και κυβέρνηση και αντιπολίτευση αναγνωρίζουν ότι η λειψυδρία είναι υπαρκτή απειλή. Η διαφωνία αφορά ποιος θα πληρώσει το κόστος της προσαρμογής.
Αν η αύξηση στα τιμολόγια συνοδευτεί από επενδύσεις με διαφάνεια, κοινωνικά τιμολόγια για τους ευάλωτους και πραγματικά έργα εξοικονόμησης, ίσως αποκτήσει νόημα. Αν όμως παραμείνει μια καθαρή επιβάρυνση χωρίς μετρήσιμο όφελος, τότε θα πρόκειται για άλλη μια τιμολογιακή «μεταρρύθμιση» εις βάρος των πολιτών.
Η αύξηση της τιμής του νερού δεν είναι από μόνη της λύση στη λειψυδρία. Μπορεί να είναι εργαλείο πολιτικής, μόνο αν ενταχθεί σε ένα ευρύτερο σχέδιο βιώσιμης διαχείρισης, όπου το κράτος αναλαμβάνει να διορθώσει τις απώλειες και να εκπαιδεύσει τους πολίτες στη συνετή χρήση.
Σε διαφορετική περίπτωση, το «νερό-νεράκι» θα το πούμε όχι επειδή δεν θα έχουμε, αλλά επειδή δεν θα μπορούμε να το πληρώσουμε.
