Από τη Δευτέρα 3 Νοεμβρίου, 204 καταστήματα των Ελληνικών Ταχυδρομείων (ΕΛΤΑ) κατεβάζουν ρολά. Πρόκειται για σχεδόν το μισό δίκτυο του οργανισμού, με δεκάδες γραφεία σε μικρές πόλεις και χωριά να βάζουν «λουκέτο» — συχνά τα μόνα που εξυπηρετούσαν ολόκληρες περιοχές.
Η απόφαση προκάλεσε άμεσες αντιδράσεις από δημάρχους, εργαζομένους, συνδικαλιστικές οργανώσεις και πολίτες, καθώς για πολλούς τα ΕΛΤΑ δεν είναι απλώς ένα ταχυδρομείο, αλλά σημείο επαφής με το κράτος — εκεί που πληρώνονται λογαριασμοί, κατατίθενται αιτήσεις, φτάνουν συντάξεις και δέματα.
Γιατί κλείνουν τα καταστήματα
Η διοίκηση των ΕΛΤΑ και το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης επικαλούνται τον «εξορθολογισμό του δικτύου», σημειώνοντας ότι τα καταστήματα που κλείνουν παρουσιάζουν χαμηλή επισκεψιμότητα και ζημιογόνα λειτουργία, με απώλειες έως 150.000 ευρώ τον χρόνο το καθένα.
Στόχος, υποστηρίζουν, είναι ο οργανισμός να περάσει σε μια νέα εποχή ψηφιακών υπηρεσιών και συνεργασιών με ιδιώτες, μειώνοντας το κόστος και αυξάνοντας την ταχύτητα εξυπηρέτησης. Με λίγα λόγια: «λιγότερα ταχυδρομεία, περισσότερη τεχνολογία».
Οι αντιδράσεις
Στην πράξη όμως, η απόφαση φαντάζει διαφορετικά έξω από τα κεντρικά γραφεία της Αθήνας.
Δήμαρχοι από την Ήπειρο έως τα Δωδεκάνησα προειδοποιούν ότι ολόκληρες κοινότητες μένουν χωρίς πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες. Στα νησιά, όπου οι εναλλακτικές είναι ανύπαρκτες, οι κάτοικοι μιλούν για «ψηφιακή απομόνωση».
Οι εργαζόμενοι στα ΕΛΤΑ κάνουν λόγο για «διάλυση του δημόσιου χαρακτήρα» των ταχυδρομείων και μετακύλιση του κόστους στους πολίτες, ενώ τα σωματεία προαναγγέλλουν κινητοποιήσεις.
Οι πιο ευάλωτοι: ηλικιωμένοι και συνταξιούχοι
Για τους ηλικιωμένους, το ταχυδρομείο δεν είναι απλώς υπηρεσία, αλλά σταθερό σημείο αναφοράς. Πολλοί δεν χρησιμοποιούν ψηφιακές εφαρμογές, δεν διαθέτουν πρόσβαση σε e-banking και εξυπηρετούνται αποκλειστικά από το τοπικό ΕΛΤΑ.
Η κατάργηση αυτών των σημείων σημαίνει επιπλέον μετακινήσεις, έξοδα, αναμονή, και συχνά εξάρτηση από τρίτους.
Αν το κράτος μετρά το «όφελος» σε ευρώ, για αυτούς το «κόστος» μετριέται σε απώλεια αξιοπρέπειας.
Η πολιτική διάσταση
Η Κυβέρνηση υποστηρίζει ότι πρόκειται για αναγκαία μεταρρύθμιση, στο πλαίσιο της εξυγίανσης των ΕΛΤΑ και της προσαρμογής στα ευρωπαϊκά πρότυπα.
Η Αντιπολίτευση, αντιθέτως, κατηγορεί την κυβέρνηση για «τυφλό οικονομισμό» και «εγκατάλειψη της περιφέρειας». Ο ΣΥΡΙΖΑ κάνει λόγο για «διάλυση του κοινωνικού ιστού», ενώ το ΠΑΣΟΚ μιλά για «προσωρινή εξοικονόμηση με μόνιμη κοινωνική ζημιά».
Ανάλυση κοινωνικού κόστους – οικονομικής ωφέλειας
Η εξοικονόμηση λειτουργικού κόστους είναι μετρήσιμη. Το κοινωνικό κόστος, όμως, δεν αποτυπώνεται εύκολα σε ισολογισμούς.
Αν για κάθε 1 ευρώ που «εξοικονομείται» το κράτος στερεί από έναν πολίτη την πρόσβαση σε υπηρεσίες αξίας μεγαλύτερης —σε χρόνο, κόπο, αξιοπιστία— τότε η εξίσωση χάνει το νόημά της.
Η βιωσιμότητα ενός δημόσιου οργανισμού δεν μετριέται μόνο με αριθμούς. Μετριέται με το πόσο υπηρετεί το δημόσιο συμφέρον.
Τα ΕΛΤΑ, ιδίως στην επαρχία, δεν είναι επιχείρηση. Είναι θεσμός κοινής ωφέλειας.
Η μεταρρύθμιση των ΕΛΤΑ μπορεί να είναι αναγκαία — αλλά όχι εις βάρος των πιο αδύναμων.
Αν το «λουκέτο» στα μισά ταχυδρομεία φέρει εξοικονόμηση εκατομμυρίων, μα αφήσει πίσω του χιλιάδες αποκλεισμένους πολίτες, τότε ίσως η οικονομία αυτή να αποδειχθεί η πιο ακριβή που έκανε ποτέ το ελληνικό κράτος.
